Eskişehir’de Deprem Riski Var mı? Uzmanlar Ne Diyor?

Haber Azim ■ ■ Gündem

Eskişehir deprem riski

Eskişehir, Türkiye’nin deprem kuşağında yer alan illerinden biri olarak sıkça merak edilen bir bölge. Aktif fay hatlarının varlığı, geçmişte yaşanan sarsıntılar ve şehirdeki yapı stoku, “Eskişehir’de deprem riski var mı?” sorusunu gündeme getiriyor. İstanbul merkezli 23 Nisan 2025 ve Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023 depremlerinden sonra deprem riski tartışmaları artarken, Eskişehir’in durumu da uzmanlar ve vatandaşlar tarafından daha yakından inceleniyor. İşte güncel kaynaklar ve uzman görüşleriyle Eskişehir’in deprem riskine dair detaylı bir analiz.

Eskişehir’de Diri Fay Hattı Var mı? En Son Ne Zaman Deprem Oldu?

Eskişehir, Batı Anadolu’da, Kuzey Anadolu Fay Hattı’na (KAF) yakın bir konumda bulunuyor ve Eskişehir Fay Zonu’nun etkisi altında. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) 2024’te güncellenen diri fay haritasına göre, Türkiye’de 5.5 ve üzeri büyüklükte deprem üretebilecek 485 diri fay bulunuyor. Eskişehir, bu fay hatlarından etkilenme potansiyeline sahip iller arasında yer alıyor. Şehirdeki en önemli fay, Eskişehir Fayı olarak biliniyor ve bu fayın Çukurhisar segmentinde 1956 yılında 6.4 büyüklüğünde bir deprem meydana geldiği biliniyor.

Jeoloji Mühendisleri Odası Eskişehir Şube Başkanı Prof. Dr. Can Ayday, Eskişehir’in İnönü ilçesinde bulunan bir fay hattına dikkat çekerek, Marmara Bölgesi’nde olası bir depremin domino etkisiyle bu bölgede yeni sarsıntılar tetikleyebileceğini belirtiyor. Ayday, “Eskişehir, etrafındaki fay hatlarının ortasında kalıyor. Bu durum, şehri deprem açısından riskli kılıyor,” diyor.

Eskişehir’deki Deprem Riski ve Bölgesel Farklılıklar

AFAD’ın 2018 deprem tehlike haritasına göre Eskişehir, ikinci derece risk bölgesinde yer alıyor ve orta düzey sismik tehlike taşıyor. Ancak, şehrin zemin yapısı ve yapı stoku, riskin mahalle bazında değişiklik göstermesine neden oluyor. Özellikle Porsuk Çayı havzası, alüvyonlu zemin yapısı nedeniyle deprem dalgalarını güçlendirebiliyor ve bu bölgede hasar riskini artırıyor. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Genel Jeoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Erhan Altunel, Porsuk Havzası’nda deprem kaynaklı büyük hasar beklendiğini vurguluyor. Altunel, “Yer sarsıntısında binaların bulunduğu yerin jeolojik özellikleri ve yapı kalitesi kritik. Porsuk Havzası’nda enerji kaybı nedeniyle biriken alüvyon, riski artırıyor,” diyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürü Hikmet Çelik’in 2023’te yaptığı açıklamaya göre, Odunpazarı ve Tepebaşı ilçelerindeki Mustafa Kemal Paşa, İhsaniye, Hacıalibey, Yeni Mahalle, Işıklar, Mamure, Deliklitaş ve Kurtuluş mahalleleri deprem riski açısından “riskli alan” olarak ilan edildi. Bu mahallelerde sıvılaşma tehlikesi ve fay hatlarına yakınlık önemli faktörler. Öte yandan, Mihallıççık, Odunpazarı ve Çifteler ilçelerinin tehlike değerinin daha düşük olduğu belirtiliyor.

Eskişehir’de Büyük Deprem Olasılığı Var Mı?

Eskişehir’in deprem riskine dair uzmanlar farklı senaryoları değerlendiriyor. Prof. Dr. Erhan Altunel, son yıllarda Eskişehir faylarında belirgin bir hareketlilik gözlenmediğini, ancak bu durumun riskin ortadan kalktığı anlamına gelmediğini söylüyor. Altunel, “Eskişehir’de 6.4 büyüklüğünde bir deprem yaşanmış. Bu büyüklükte bir sarsıntı tekrar yaşanabilir, ancak zamanını kestirmek mümkün değil,” diyor.

Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan ise komşu illerdeki fay hatlarının Eskişehir’i dolaylı olarak etkileyebileceğine dikkat çekiyor. Örneğin, Bursa’da keşfedilen Kayapa-Yenişehir Fayı’nın 7’den büyük bir deprem üretebileceği ve bu durumun Eskişehir’i de etkileyebileceği belirtiliyor. Aykan, “Eskişehir’in düzenli olarak izlenmesi ve yapı stokunun güçlendirilmesi gerekiyor,” uyarısında bulunuyor.

Bazı uzmanlar, Eskişehir’in birinci derece deprem bölgesi olmadığını, ancak Kuzey Anadolu Fayı veya Kütahya’daki aktif fayların 7.4-7.5 büyüklüğünde bir deprem üretmesi durumunda Eskişehir’de 5-5.5 büyüklüğünde bir etki hissedilebileceğini öngörüyor.

Eskişehir’de Depreme Dayalıklı Yapı Stoku ve Kentsel Dönüşüm

Eskişehir’deki deprem riskini artıran en önemli faktörlerden biri, eski yapı stoku. Özellikle Sivrihisar ilçesinde yapılan bir çalışmada, 170 binanın sokak tarama yöntemiyle incelendiği ve %40’ının yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu ortaya çıktı. Bu durum, şehir genelinde kentsel dönüşümün önemini bir kez daha gözler önüne seriyor. Prof. Dr. Altunel, “Fay hattı üzerinde bina olmamalı ve mevcut yapılar deprem yönetmeliklerine uygun hale getirilmeli,” diyor.

2025 yılında Eskişehir’de Odunpazarı ve Tepebaşı ilçelerini kapsayan bir çalışmada, 52 mahalledeki binaların deprem güvenliği ve zemin yapısı incelendi. 17 kişilik bir Bilim Kurulu’nun yürüttüğü bu çalışma, kentsel dönüşüm için öncelikli alanların belirlenmesine katkı sağladı.

Eskişehir, 2025 yılında çevre illerdeki depremlerden etkilenen bir şehir oldu. Örneğin, 23 Nisan 2025’te İstanbul’da yaşanan ve Eskişehir’de de hissedilen bir deprem, sosyal medyada geniş yankı buldu. X platformunda bir kullanıcı, “Eskişehir’de şiddetli hissettik dediğiniz deprem en fazla 4.0 şiddetinde hissedilir,” yorumunu yaptı. Ancak, bu tür sarsıntılar halk arasında endişeyi artırıyor. Bir başka X paylaşımında, “Eskişehir neden sürekli sallanıyor?” sorusu gündeme gelirken, uzmanlar bu durumun bölgedeki fay aktiviteleriyle ilişkili olabileceğini belirtiyor.

Eskişehir Depreme Karşı Ne Yapmalı?

Uzmanlar, Eskişehir’de deprem riskine karşı alınması gereken önlemleri şöyle sıralıyor:

Eskişehir, ikinci derece deprem riski taşıyan bir şehir olmasına rağmen, aktif fay hatlarına yakınlığı ve alüvyonlu zemin yapısı nedeniyle dikkatle izlenmesi gereken bir bölge. Uzmanlar, 6.4 büyüklüğüne ulaşabilecek depremlerin mümkün olduğunu, ancak zamanlamanın belirsiz olduğunu vurguluyor. Porsuk Çayı havzası ve riskli mahalleler, özellikle kentsel dönüşüm için öncelikli alanlar olarak öne çıkıyor. Eskişehir’in depreme hazırlık sürecinde, uzman görüşleri ve güncel veriler ışığında hareket etmesi, olası bir felaketin etkilerini en aza indirebilir.

Kaynaklar:

© 2025 Haber Azim